De RhB-dienstregeling van 1990 als voorbeeld voor de modelbaan.

Op mijn modelbaan wilde ik zo veel mogelijk de sfeer van 1990 op het station Filisur vasthouden. De treinen zijn daarom samengesteld naar het voorbeeld uit 1990 en rijden volgens een dienstregeling die afgeleid is van het werkelijke voorbeeld. Ik laat hier zien hoe dat is gedaan en hoe dat er op de modelbaan uit ziet.

Eerst over de opzet van mijn modelbaan. Ik heb gekozen voor het "hondebot-ontwerp", een spoorbaan tussen twee keerlussen. In beide keerlussen is een niet zichtbaar station aangelegd: een schaduwstation. Op het zichtbare gedeelte ligt het station naar voorbeeld van Filisur. Filisur ligt in werkelijkheid tussen de kruisingsstations "Alvaneu" en "Stugl/Stuls". Ik heb de schaduwstations daar naar vernoemd. Treinen rijden van het ene naar het andere schaduwstation en kruisen elkaar in het schaduwstation of in Filisur. Verder rijden er pendeltreinen tussen Filisur en het derde schaduwstation "Wiesen". Op het computerscherm ziet dat er zo uit: 

In de twee grote schaduwstations staan in totaal acht treinen klaar, twee sneltreinen, de Glacier Express, de Bernina Express, twee goederentreinen, een Gmp en een museumtrein. Op het zijlijntje naar Wiesen pendelen twee treinen. Van de pendeltreinen was alleen de 501 aanwezig.

Het "hondebot-ontwerp" heeft één nadeel: de treinsamenstelling blijft onveranderd.  In werkelijkheid hadden de reizigerstreinen een vaste samenstelling waarbij eerste klas rijtuigen altijd aan de zijde Chur zaten. Dat is op mijn modelbaan dus alleen maar in één richting het geval. Bij mijn twee de sneltreinen is één de loc aan de eerste klas rijtuigen gekoppeld en bij de andere aan de bagagewagen aan de andere kant van de trein. Bij een treinkruising staan dezelfde wagens dan ook naast elkaar. 

De dienstregeling van de RhB had in de jaren negentig al een Taktfahrplan, elk uur dezelfde trein. De dienstregeling werd toen nog met de hand in een grafiek op papier getekend.  In deze grafiek stond de tijd in de horizontale as getekend, de spoorlijn in de verticale as. Bij de enkelsporige lijn zijn de treinen voor beide richtingen in dezelfde grafiek opgenomen. De treinen richting St. Moritz schuin naar beneden, richting Chur schuin naar boven. Waar de lijnen elkaar kruisen moet op de baan een kruisingsmogelijkheid zijn. De treindienstleider heeft de actuele grafiek op zijn bureau en heeft daarmee een goed overzicht om te zien waar hij, indien nodig, kan ingrijpen.

Natuurlijk kunnen alle acht treinen op de hoofdlijn niet geloofwaardig binnen 1 uur zowel heen als terug rijden. Daarom zijn de vaste rijwegen in het programma Koploper verdeeld over twee uur. Er is sprake van een ochtenduur en daarna een middaguur waarin alles weer terug rijdt. Mijn dienstregeling voor het ochtenduur is zo veel mogelijk van het voorbeeld afgeleid:

Glacier Express 909 komt het eerst door en kruist, geheel volgens RhB plan, later in Alvaneu de omhoog rijdende Bernina Express.

Daarna komt de kruising van twee sneltreinen gevolgd door de GmP 4538. Twee goederentreinen en (eventueel) een museumtrein maken het uur compleet. Natuurlijk komt uit de richting Davos ook de pendel 125 welke later weer als 134 vertrekt.

"In de middag" keert alles weer terug. Ook hier was de Bernina Express (trein 500, Filisur Vertrek .53) leidend.

De treinkruising van de sneltreinen in Stugl/Stuls was ook "volgens het boekje". Op mijn baan kruisen deze treinen door de trein in het schaduwstation eerst naar de keerlus te laten rijden en daar te laten wachten tot dat de tegenligger binnen is.

In enkele gevallen liet ik ook treinen in het schaduwstation naar de keerlus rijden omdat zij anders meer dan een uur stilstaan en al een uur te vroeg vertrekken. Een voorbeeld hiervan; Als sneltrein 565 om .53 in het schaduwstation is aangekomen moet deze wachten tot .56 in het volgende uur. het programma Koploper werkt maar met 60 minuten, niet met verschillende uren. De trein zou drie minuten later direct weer gaan rijden. Ik liet de trein om .50 vertrekken om eerst tot in de keerlus te rijden om daar om .57 te vertrekken. De vertrektijd van .50 ligt voor de aankomsttijd en de trein wacht dus een klein uur.

Het computerprogramma Koploper laat de treinen netjes op tijd rijden. Daarbij wordt niet de werkelijke tijd gebruikt, maar een tijd die alleen in het programma door loopt. Ik kan op elk moment het programma onderbreken en de treinenloop gaat weer verder als ik het programma aanzet. Tijdens het programma kan ik ook zelf treinen laten rijden. Op de pagina Computerprogramma Koploper staat hierover meer geschreven.

De volgende foto's tonen de treinen uit het ochtenduur.