Rotsen van gips
Een hoge rotswand op de modelbaan uit zelf gemodelleerd gips.
Inleiding
Het Zwitserse berglandschap kent veel rotsformaties. Nagenoeg de gehele ondergrond van de Alpen bestaat uit steensoorten. Ook onder de alpenweiden ligt steen onder een dunne laag grond. Rotsformaties zijn tijdens het ontstaan van de Alpen uit de ondergrond gedrukt en in het rotsmassief hebben ijs en water diepe kloven en dalen gesleten. Niet elke berg is even hard en massief als steen. Door holle ruimtes stroomt water en er zijn ook zachte steensoorten zoals kalk. Ook het gips komt uit de berg!
Bij de aanleg van spoorlijnen was een harde bodem goed te gebruiken, maar natuurlijk moest voor doorgangen flink "gehakt" worden. Op de modelbaan maken we ook gebruik van die steenformaties. We "verstoppen" onze modeltreinen achter een berg en we maken grote hoogteverschillen in het landschap door steenwanden aan te brengen. De kunst is om dat zo geloofwaardig mogelijk te doen.
Er zijn voor de modelbaan verschillende materialen beschikbaar voor het maken van steenwanden. Natuurlijk kunnen we echte steenbrokken toepassen. Dat is behoorlijk zwaar en het is moeilijk om passend materiaal te vinden. Maar een beeldhouwer zal er wel weg mee weten!
De meest toegepaste methode is het modelleren of gieten van gips. Gips krijgt een structuur die vrij echt op steen lijkt. Gips is echter ook zwaar, het moet zeer snel verwerkt worden en het is niet stootvast.
Nieuwer is het modelleren met een materiaal dat veelal bestaat uit houtvezels en lijmpoeder (voorbeelden: Plastiform, Sculptamold) . In opgedroogde vorm is het poeder, met water vermengd een pasta. Voordeel: het weegt weinig, het is makkelijk te verwerken en het is stootvast. Nadeel: het heeft een ruwere structuur als gips.
Ik besloot na een aantal proeven rotsen uit gips te maken. In eerste instantie door gips te gieten in kant en klare mallen, daarna ook door het zelf modelleren van gips.
Rotsen van gips uit mallen van Woodland
De Rock Molds van Woodland, ik heb voornamelijk de volgende mallen gebruikt: C 1241, C 1243 en C 1244
Voor mijn eerste rotsen uit gips (na 55 jaar modelbouw!) koos ik voor de mallen (Rock Molds) van Woodland Scenery. Het gietmateriaal werd Krone modelgips uit de plaatselijke teken-, schilder- en hobbywinkel. Voor het gieten moest 1,5 kg Modelgips in 1 Ltr water gestrooid worden. Na de op het pak aangegeven mengmethode was het gips makkelijk te gieten in de mallen. Na een paar uur konden de gietstukken uit de mallen worden genomen, maar moesten voor het schilderen nog tenminste twee dagen drogen.
Rots uit de Rock Mold C 1243
Gips kleur je met sterk verdunde verf. Met normale verf gaat de mooie structuur weg! Ik heb bij deze rots de volgende kleuren van Vallejo gebruikt:
- Gehele rots: Wash 76.515
- Plaatselijk: sterk verdunde 70.875 beige brown
- Plaatselijk: verdunde 70.847 dark sand
- Naar behoefte, van boven naar beneden: Wash 76.518 black
Na elke wash de rots een dag laten drogen!
Nadat de rotsen in de helling zijn gezet is de helling afgewerkt met Plastiform. Het met water aan te maken modelleerpoeder zet zich goed vast op de ondergrond en op het gips.
Na twee dagen drogen, verfde ik het Plastiform met grijs-bruine muurverf. Daarna strooide ik een laagje Woodland T45 turf nadat ik de geverfde ondergrond van een 1:2 houtlijm-watermengsel had voorzien.
Hier en daar liet ik ook op horizontale stukjes rots T45 "groeien".
De T van turf bij T45 staat bij mij ook voor Tijdelijk. Bij de detaillering van het groen komen er ook nog grasvezels en struiken en bomen.
Het Plastiform verwerk je als deeg!
Rots uit de Rock Mold C1244 (half gietsel, gietsel doorzagen kan goed)
Rotsen van gips zelf modelleren
Het hoogteverschil tussen het stationsplein en de onderliggende spoorlijn kon niet anders overbrugd worden als met een rotswand.
Ik wilde daarbij niet steeds dezelfde mallen van Woodland gebruiken. Herhaald gebruik in dezelfde wand geeft geen realistisch beeld.
Zelf maken was iets wat ik ook nog nooit gedaan had, maar er zat niet veel anders op. (Een proef met Plastiform als rotswand gaf geen mooi beeld) Dus: Het mes er in!
Ik probeerde bij het snijden van het Styrodur direct de uiteindelijke vorm te benaderen. Ik had geen zin in een dikke gipslaag.
Maar een dunne gipslaag is breukgevoelig. Daarom heb ik eerst een laag gipsweefsel aangebracht. Dat weefsel diende als "wapening" van het later op te brengen gips. Gipsweefsel hecht zich goed aan de ondergrond uit Styrodur of hout.
Het op te brengen gips werd één geheel met het gipsweefsel. Het bleek goed te werken.
Voor het aanbrengen van het gips is goed gekeken of al het andere goed past. Op deze foto is het tunnelportaal los neergezet.
Ook de plaatsen voor bovenleidingpaaltjes en seinpaal werden gecontroleerd.
Dan het gips. Net als bij de mallen is weer gewerkt met Krone modelgips, maar in een andere mengverhouding. Krone geeft aan dat voor modelleerwerk 1,5 kg. gips op 0,8 Ltr water gemengd moet worden. Dat bleek te droog, het gips was binnen een paar minuten niet meer verwerkbaar.
De verhouding 1,5 kg gips op 0,9 Ltr water ging veel beter.
Ook het gips werd met een plamuurmes zo nauwkeurig mogelijk in de uiteindelijke vorm gesmeerd. Maar wel heel snel, meer dan 5 minuten heb je er niet voor.
Ik mengde dan ook maar 0,75 kg gips per keer. Voor de gehele wand had ik 3 kg gips nodig.
Na enkele dagen gewacht te hebben kon ik met het steken van het gips beginnen. Ik gebruikte daarvoor slechts staandaard beitels en een klein lepelvormig beiteltje.
Ik ben dagen bezig geweest met het steken, kijken, weer eens steken, weer kijken.... net zo lang tot dat ik tevreden was. Ook na het kleuren heb ik een paar gedeeltes weer opnieuw bewerkt.
Met Alabastine zijn na het steken nog wat plekjes aangevuld en zijn de schouwpaden naast het spoor goed vlak afgewerkt.
Net zo als bij het gips uit de gietsels is weer gewerkt met Vallejo verf:
1. Wash 76.516
2. Plaatselijk sterk verdunde 70.875 en verdunde 70. 847
3. Wash 76.516 grey en 76.517 dark grey
Voor het aangebrachte ballastbed zie: Koemo Steenslag
En de bovenleiding wordt nog beschreven in: Bovenleiding
Toen een laagstaande winterzon plotseling de kamer goed verlichtte waren ook daglichtfoto's mogelijk:
De laatste rotsen, aan de "oostzijde" van het stationsemplacement, werden weer gemaakt door gips te gieten in mallen van Woodland.
Ook hier werden de tussenruimtes opgevuld met Plastiform. Een enkele boom of struik geeft direct een nog beter beeld:
Pagina aangevuld op 1-2-2020