Tunnelportalen
Naar voorbeeld van de RhB
Helaas kent mijn modelbaan veel tunnelportalen. Helaas, want met al die gaten kan het op het spreekwoordelijke (Zwitserse) gatenkaas gaan lijken. Maar het is het gevolg van een kleine baan met drie spoortracés. Dan de tunnelportalen maar zo realistisch mogelijk aanleggen en zo nodig camoufleren met groen.
Ik gebruikte tunnelportalen van het Zwitserse Swiss Model Rail en het Zwitserse Pirovino. Swiss Model Rail (SMR) is in Nederland ook verkrijgbaar via Alpenspoor. Alle gebruikte binnenwanden zijn van SMR.
SMR tunneldelen van niet geschilderd gips.
De tunnelportalen staan vaak in een boog en het spoor ligt meestal in een helling. Daarmee moest bij het inbouwen rekening worden gehouden. De portalen zijn gebaseerd op het oude tunnelprofiel van de RhB. Dat is een krap profiel. Bij een scherpe (modelbaan-) boog kan dat problemen geven.
Een boog en/of een helling betekent dat de binnenwanden niet recht op het tunnelportaal gelijmd konden worden. De zijkanten van de binnenwanden zijn hierop aan te passen. Met een grove vijl was dat goed te doen.
Op de foto worden nog voor de inbouw twee stel binnenwanden aangepast op een spoorboog met 380 mm boogstraal en een helling van 3,5 %.
Achterop het portaal is een staafje gelijmd waartegen later de rijdraad gesoldeerd wordt. De binnenwanden zorgen voor voldoende stevigheid.
Het poreuze gips lijmt moeilijk. Ik heb voor het bovenleidingstaafje ook al eens kleefband en secondelijm gebruikt.
Voor het schilderen zijn de portalen steeds weer op de baan gezet om te controleren of de treinen er goed door konden.
Voor de definitieve plaatsing is een Wash van Vallejo aangebracht. Voornamelijk met Light Grey (art. 76.515) en na droging nog wat Grey (art. 76.516) en Braun (art. 76.513).
Op de foto is te zien dat het hoge portaal schuin naar voren staat en het lage portaal schuin naar achteren. Dat kwam omdat op de modelbaan de tunnel onder 3,5% helling ligt en de portalen wel loodrecht kwamen te staan.
De Tunnelportalen van Pirovino waren zijn al voorzien van een lichte tint. Bijwerken was daar slechts beperkt mogelijk.
Ik heb geprobeerd bij de zichtbare sporen geen kleinere boogstraal toe te passen dan 520 mm. Ik moest in het bovenste spoor een tunnelingang verplaatsen naar een scherpere boog met een boogstraal van 380 mm. Dan wordt plaatsing millimeterwerk:
Bij een boogstraal van 380 mm nauwelijks 1 mm speling aan beide zijden!
Voor het maken van de tunnels en de ingravingen zijn profielen gehanteerd naar voorbeeld van de RhB. De tunnelportalen van SMR bleken nauwkeurig aan dit profiel te voldoen. De portalen van Pirovino waren ietsje dieper. Voor het vastzetten van de portalen op de modelbaan is met een zelfgemaakt tunnelprofiel-mal de ruimte gecontroleerd.
Het oude RhB tunnelprofiel is ten opzichte van de spoorstaaf 54 mm hoog en heeft een boogvormige bovenzijde met een straal van 25 mm. Op spoorstaafhoogte meet het profiel 47 mm breedte.
Benadrukt moet worden dat dit RhB profiel smaller is dan de modelspoornorm NEM 104 welke bij een boogstraal van 376 mm 54 breedte aangeeft. Tijdens de nieuwbouw van de Albulatunnel is de RhB ook begonnen met de noodzakelijke renovatie van andere tunnels op de Albulalijn. Het nieuwe RhB tunnelprofiel is hoger en breder. Herleid naar schaal 1:87: Hoogte 61 mm en breedte 60 mm.
Bij de ingraving is 60 mm breedte op spoorstaafhoogte gehanteerd met daarop aansluitend een helling van 5:1. Daarmee konden de treinen ruim door de boog.
Ik moet hierbij opmerken dat het oude tunnelprofiel van de RhB zo laag is dat de stroomafnemer van de locomotieven tot bijna op het dak zakt. Daarbij moet bij de locomotieven van Bemo het (vastzet-) haakje niet in de weg zetten. Makkelijker is dan om het tunnelportaal 2 mm meer speling te geven.
Boven: Tunnelportaal "Landwasser - oben"
Rechts: Tunnelportaal "Streda - unten"
Deze portalen van Pirovino hadden al een stuk binnenwand zodat nog slechts een klein stuk extra nodig was.
De later aan te brengen bovenleidingdraad krijgt een bevestigingspunt op de staaf in het portaal. Achter het portaal moet voldoende werkruimte overblijven om de rijdraad af te spannen en goed op de tunnelbovenleiding te laten aansluiten. Tijdens de bouw kon ik nog een fototoestel achter het portaal plaatsen. Het nog witte gips gaf toch nog een beetje winters gevoel tijdens de groene Kerst 2019:
Ook het tunnelportaal rechts van het station kwam in een bocht met boogstraal 376 mm te staan. Ook hier was nauwkeurig neerzetten een vereiste. Het Bemo RhB EW II rijtuig met zijn vooruitstekende dakgoten was maatgevend voor al mijn materieel:
Pirovino tunnelportaal "Bärentritt unten", artikelnummer 837 430, in een boog met radius 380 mm.
De wand achter het tunnelportaal is vergroot met een stuk muur van Swiss Model Train, art.nr. 0606 T-Mauer15K
Pagina aangevuld op 12-02-2020