Niet alleen de echte treinen hebben onderhoud nodig, ook de modeltreinen. Wielen worden vuil, tandwielen droog en treinen stoffig.

Met enige regelmaat moet er gepoetst, gesmeerd of gestofzuigd worden. Vervangen van onderdelen komt bij normaal huisgebruik nauwelijks voor. Koolborsteltjes vervangen was een veel gebruikte term in mijn jeugdtijd. Dat hoeft tegenwoordig bijna niet meer. Ik heb wel een verhaal gehoord van koolborstels welke onvoldoende contact maakten. Veertjes bleken de koolborstels niet meer tegen de collector te drukken, er ontstond vonkwerking en de decoder sloeg uit.

Bij oudere locomotieven heb ik wel motoren, overbrengingen of complete frames uitgewisseld.

Zie ook de pagina: Nieuw binnenwerk Ge 4/4 II

Schoon houden

Allereerst de vuile wielen. Het is in eerste instantie belangrijk om de rails zo schoon mogelijk te houden, zie de pagina Rails schoonmaken.

Maar is het niet te voorkomen dat de wielen een poetsbeurt nodig hebben. Bij weinig gebruik eens per jaar, bij regelmatig rijden wat vaker. 

Dat schoonmaken kan makkelijk met een wattenstaafje met wasbenzine bij draaiende wielen. Ik leg een e-loc op zijn stroomafnemers, andere locs in een schuimbedding. Ik heb een klein stukje rails dat stroom krijgt van een normale gelijkstroomtrafo (locdecoder moet daarvoor analoge voeding wel toestaan, bij Lenz: CV29 op 14). Door dat stukje tegen een wielstel te houden gaan alle wieltjes draaien en kunnen de andere wielen schoongemaakt worden.

Heel bijzonder, hoe zwart het wattenstaafje wordt na acht wieltjes schoon maken.

Let op: Bij de nieuwste motoren in de Ge 4/4 I en II, het draaistel niet kantelen tot tegen de aanslag, maar horizontaal houden! Het kan zijn dat anders de cardanas los raakt.

Om dit kantelen van de draaistellen tegen te gaan gebruik ik bij deze locs bij het schoonmaken ook een U-profieltje:

De boven omschreven methode is tijdrovend. Ook bestaat het risico dat de kwetsbare locomotieven beschadigd worden. Ik ontdekte de Radreinigungsanlage van LUX. Hiermee kan het poetsen van locwielen ook tijdens het rijden plaats vinden.

Zie de pagina LUX Radreinigungsanlage. 

LUX 9325 Radreinigungsanlage, Tischgerät H0m

(hier nog niet in de modelbaan ingebouwd)

Na lange tijd rijden kunnen de tandwielen merkbaar droog worden en dat hoor je! De tandwielen zijn af fabriek van speciaal vet voorzien. Ervaring leert dat te veel vet averechts werkt, het droogt op en wordt hard. Te veel vet kan weerstand geven. 

Beter is een druppeltje olie. Daarvoor heb ik een flesje Faller olie in huis. Opgedroogd vet en olie kan alleen verwijderd worden door het draaistel van de loc af te halen en het wormwiel en alle tandwielen schoon te maken met een schoonmaakvloeistof zoals wasbenzine.

De oude 705 uit de negentiger jaren (met 2 x 3-pol motor en scharnierend chassis) rijdt met een druppeltje olie nog steeds bijzonder goed.

Op de treinen verzamelt zich stof. Op zich niet zo erg als je het maar niet te lang laat zitten. Ik vind een stoffige trein geen gezicht en maak alle wagens en rijtuigen een paar keer per jaar schoon. Dat gebeurt met een zachte kwast en een daarbij werkende stofzuiger. Stof alleen maar verplaatsen is niet wat je wilt.

Wij maken de wagens "oud" met verf en gaan ze vervolgens afstoffen...... snapt u het nog?

Vervangen van motor, overbrenging of draaistel

Enkele oudere locomotieven uit de jaren negentig, met 3-pol motor, had ik voorzien van een nieuw (ombouw-) frame met 5 pol-motor.

De nieuwe frames met 5 pol-motoren gaven in de eerste jaren een grote verbetering in geluid. Maar na langere tijd rijden gingen ook deze locomotieven meer geluid maken. Ik dacht aan slijtage in de tandwieloverbrenging tussen motor en draaistel. Nieuwe tandwieloverbrengingen gaven wel wat verbetering maar nog geen stille loc. 

In tegenstelling tot de vaste tandwieloverbrenging overbrenging bij de 3-pol motoren zat er bij de 1e generatie 5-pol motoren een  kruiskoppeling tussen motoras en een aparte overbrenging. Die aparte overbrenging bestaat uit twee kleine boven elkaar liggende asjes.

In de vanaf 2019 geleverde frames voor de Ge 4/4 I en II is die wat gammele overbrenging weer gewijzigd. Daar is het wormwiel in de tandwielkast van het draaistel geplaatst en wordt rechtstreeks door de cardanas aangedreven. Het is nu afwachten of die locomotieven wel stil blijven.

Bij de Ge 6/6 II is weer voor een andere oplossing gekozen:

De motor van de Ge 6/6 II is van een veel kleiner type. Wel apart voor deze zwaardere zes-asser.... Door de lengte is er wel plaats voor een volledige cardanas-constructie. De kunststof overbrengingskastjes, nu met rode kap,  hebben een zelfde constructie als bij de Ge 4/4 II.